Οι λέξεις «Πολεμικές Τέχνες» σίγουρα παραπέμπουν τον καθένα σε μία φυσική ενασχόληση που έχει να κάνει με συνθήκες σε πεδίο μάχης όπου χρησιμοποιούνται φυσικές τεχνοτροπίες εναντίων κάποιου αντιπάλου με σκοπό την ήττα του και την επιβίωσή μας.
Μερικοί ερευνητές και ιστορικοί έχουν υποστηρίξει ότι «Συστήματα αγώνα» θα ήταν πιο κατάλληλη ονομασία, βάσει του γεγονότος ότι πολλές ονομαζόμενες «πολεμικές τέχνες» δεν υπήρξαν ποτέ «πολεμικές», με την έννοια ότι δεν χρησιμοποιήθηκαν ή δημιουργήθηκαν από επαγγελματίες πολεμιστές σε πεδίο μάχης.
Ο προσδιορισμός των Ιαπωνικών συστημάτων είναι πιο ξεκάθαρος, όπου τα πραγματικά πολεμικά συστήματα καταλήγουν την ονομασία τους με Jutsu – επιστήμη/τέχνη/δεξιότητα και τα ΜΗ πολεμικά με Do – Τρόπος ή Δρόμος σχετικός με πνευματική ανάπτυξη και όχι πολεμική (π.χ. Ju Jutsu – Karate Do).
Οι λεγόμενες Πολεμικές Τέχνες πρόκειται για ένα ευρύτατο τομέα κωδικοποιημένων συστημάτων και παραδόσεων κάποτε πολεμικής αγωγής που πλέων ασκούνται για ποικίλους λόγους όπως αγώνες, φυσική κατάσταση και υγεία και αυτοάμυνα. Στην πραγματικότητα όμως, στο επίπεδο χρήσης τους, από πολίτες τουλάχιστον, έχουν χάσει τελείως τον καθαρό πολεμικό τους χαρακτήρα, τουλάχιστον με την έννοια που δημιουργήθηκαν. Ο λόγος για αυτό είναι βεβαίως ότι ο αθλητισμός σε οποιαδήποτε μορφή, δεν ασπάζεται την θανατηφόρα εφαρμογή τεχνικών (κανένας Αθλητικός Σύλλογος Πολεμικής Τέχνης δεν διδάσκει τις τεχνικές θανάτωσης ενός συναθλητή – εκτός του Τζούντο και των νεότερων παρεμφερών συστημάτων Μπραζίλιαν Ζίου Ζίτσου και ΜΜΑ με πνιγμούς και στραγγαλισμούς που ελέγχονται αυστηρά σε αγώνες). Παραμένουν όμως μια ενασχόληση όπου ο αθλητής συχνά δοκιμάζεται, μάλιστα καμιά φορά πολύ σκληρά, σε κάθε στάδιο της ανάπτυξής του στο είδος που έχει επιλέξει.
Τα οφέλη μιας σωστά εφαρμοζόμενης κατάρτισης σε μαχητικά αθλήματα, είναι πολυποίκιλα για τον αθλητή σε όλα τα επίπεδα της άσκησής του είδους.
Κατά κανόνα τα είδη χωρίζονται σε τέσσερεις ομάδες τα Αρχαία, τα Παλαιά, τα Νέα και τα Σύγχρονα.
ΕΥΡΩΠΗ
Αρχαίες Ευρωπαϊκές Πολεμικές Τέχνες
Ξεκινώντας από το 3500π.Χ. άοπλα συστήματα για παράδειγμα είναι η πάλη (που εμφανίζεται επίσης σε διάφορες μορφές σε όλον τον αρχαίο κόσμο), η πυγμαχία και το παγκράτιο (καμιά σχέση με αυτό που ασκείται σήμερα από την αντίστοιχη ομοσπονδία). Υπάρχουν και κάποια που ενώ ασκούνται στους Ολυμπιακούς αγώνες, όπως ο ακοντισμός, προφανώς δεν έχουν πρακτική εφαρμογή σε σύγχρονες εποχές για αστική χρήση από πολίτες, σε αντίθεση με τα αρχαία άοπλα συστήματα.
Παλαιότερες Ευρωπαϊκές Πολεμικές Τέχνες
Συστήματα θεωρούνται αυτά που είχαν άνθιση τον μεσαίωνα 500μ.Χ. έως το 1500μ.Χ. Δηλαδή μετά την πτώση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στην Ευρώπη, μέχρι και το τέλος της Αναγέννησης. Εδώ βρίσκονται πολλές ομοιότητες με κάποια Ασιατικά συστήματα όπως το Ιαπωνικό Ζίου Ζίτσου (κανονική ονομασία και προφορά Τζου Τζούτσου – Ju Jutsu), ενώ τα οπλισμένα είναι η τοξοβολία και η σπαθασκία. Κάποιοι σύγχρονοι ιδιωτικοί σύλλογοι και σχολές, ασκούν την τοξοβολία, σκοποβολή και σπαθασκία στην αρχική τους μορφή και θεωρούνται Παραδοσιακές Ευρωπαϊκές Πολεμικές Τέχνες (Η.Ε.Μ.Α. – Historical European Martial Arts). Άλλες όπως η σύγχρονη τοξοβολία, σκοποβολή και ξιφασκία ασκούνται ως αθλήματα στους Ολυμπιακούς αγώνες.
Νεότερες Ευρωπαϊκές Πολεμικές Τέχνες
Αυτός ο ορισμός χρησιμοποιείται για συστήματα που αναπτύχθηκαν μέχρι το 1900 στην Ευρώπη και ήταν συνήθως οπλισμένα. Πρωταγωνιστές σε αυτά τα συστήματα υπήρξαν αρχικά οι Γερμανοί και Ιταλοί μέχρι το τέλος του 16ου αιώνα. Και με την σειρά τους η Ισπανική, Γαλλική, Αγγλική και Σκοτσέζικη σχολές ξιφασκίας μέχρι το τέλος του 18ου αιώνα. Και τα οπλισμένα είναι η ξιφασκία (σύγχρονοι σύλλογοι την ασκούν στην παραδοσιακή μορφή ενώ άλλοι προετοιμάζουν αθλητές για τους Ολυμπιακούς αγώνες).
Σύγχρονες Ευρωπαϊκές Πολεμικές Τέχνες
Συστήματα της αστικής και στρατιωτικής ιστορίας από το 1900 και πέρα (το Bartitsu, Defendu, Combatives, Συστέμα (Systema) και Κραβ Μαγκά (Krav Maga), Γιούνιφαιτ (Unifight), αναφέρονται διότι είναι όλα ΚΑΙ ένοπλα συστήματα). Η σύγχρονη εποχή, από τον Α’ ΠΠ και ειδικά από το 1970 (Βιετνάμ) ασχολήθηκε περισσότερο με τους στρατιώτες, επικεντρώνοντας την προσοχή στην ψυχολογία περισσότερο από ό, τι την τακτική.
Το 2002 οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ υιοθέτησαν νέα προσέγγιση με την ονομασία Modern Army Combatives (MAC) το οποίο βασίστηκε στο παλαιότερο τους σύστημα Combatives, έχει προσθέσει άοπλα στοιχεία από την πάλη εδάφους του Μπραζίλιαν Ζίου Ζίτσου (BJJ) και τις Μεικτές Πολεμικές Τέχνες (MMA). Και τα δύο αυτά συστήματα έχουν κάποιο κοινά στοιχεία με το άοπλο μεσαιωνικό Ju Jutsu. Το BJJ με την πάλη εδάφους (Ne Waza) το οποίο αναπτύχθηκε ως ξεχωριστή τεχνοτροπία στην Βραζιλία από την αρχική του μορφή Τζούντο (Judo – εξευγενισμένη αθλητική μορφή του Ju Jutsu). Το MMA είναι όμοιο με το Ju Jutsu σε σχέση με την ολιστική του προσέγγιση στην μάχη σώμα-με-σώμα περιλαμβάνοντας κτυπήματα, ρίψεις, εξαρθρώσεις, πνιγμούς και στραγγαλισμούς. Έχει απαγορέψει όμως όλες τις τεχνικές που θεωρούνται μη ελεγχόμενες και συνεπώς επικίνδυνες για την υγεία των αθλητών.
Η νέα αυτή προσέγγιση έχει μέχρι στιγμής αποδείξει ότι στρατιώτες που είναι εκπαιδευμένοι με αυτή τη νέα προσέγγιση είναι επιθετικοί και ικανοί εναντίων άλλων άοπλων αντιπάλων στο στάδιο της κατάρτισής τους. Τίθενται όμως πολλά ερωτηματικά για αυτή τη προσέγγιση σε πεδίο μάχης, διότι ο στρατιώτης είναι εξ ορισμού οπλισμένος και, η πιθανότητα να βρεθεί τελείως άοπλος είναι μάλλον αβάσιμη. Παρά ταύτα, αν αγνοηθεί αυτό το γεγονός, παραμένει ένας καλός τρόπος να αθλείται κανείς σοβαρά αναπτύσσοντας καλά ψυχοσωματικά στοιχεία, παραμένει όμως ευάλωτος σε οπλισμένο αντίπαλο.
Συστήματα μάχης σώμα-με-σώμα όπως το Combatives, το Συστέμα (Systema) και το Κραβ Μαγκά (Krav Maga), αν και εξασκούν επιφανειακά κάποια ελάχιστα στοιχεία της μάχης εδάφους, δεν δίνουν ιδιαίτερη έμφαση σε αυτήν για ευνόητους λόγους. Και τα τρία έχουν ως αρχή την γρήγορη κατάληξη μιας συμπλοκής χρησιμοποιώντας όπλο και «βρόμικες» τεχνικές είτε όρθιοι, είτε στο έδαφος.
ΑΣΙΑ
Στην Ανατολή τα δύο μεγάλα κέντρα που αναγνωρίζονται σήμερα παρότι οι ιστορικές τους ρίζες είναι και αυτές αρχαίες, είναι η Κινεζική και η Ιαπωνική προσέγγιση στην Πολεμική Τέχνη. Τα τελευταία χρόνια έχουν δει και άνθιση τα Κορεάτικα συστήματα όπου κάποια όμως βασίζονται στο Ιαπωνικό Ju Jutsu και το Ταϊλανδέζικο – Μούι Τάι (Mouay Thai).
Ο μεσαίωνας της Κίνας κράτησε από το 500μ.Χ μέχρι το 1650μ.Χ. όπου αναδείχτηκαν τα πιο γνωστά στον δυτικό κόσμο συστήματα, τα λεγόμενα μοναστηριακά συστήματα άοπλης και ένοπλης μάχης (π.χ. Σαολίν – Shaolin).
Στην Ιαπωνία ο μεσαίωνας μετριέται μεταξύ το 1185μ.Χ έως το 1600μ.Χ. όπου τα συστήματα οργανώθηκαν οριστικά το 1532μ.Χ. την εποχή του Σογκούν Τοκουγκάουα (Σογκούν – Υπέρτατος Στρατιωτικός Ηγέτης) αρχικά με το Τακενούτσι Ρίου Ζίου Ζίτσου (Takenouchi Ryu Ju Jutsu).
Σημερινή αντίληψη των Πολεμικών Τεχνών
Στις μέρες μας, ο όρος «πολεμικές τέχνες» έχει συνδεθεί κυρίως με μαχητικές τέχνες της Ασίας, αν και οι Ευρωπαϊκές έχουν δει ιδιαίτερη άνθιση τα τελευταία χρόνια.
Παραδοσιακά Ασιατικά συστήματα
Συνήθως τα Ασιατικά παραδοσιακά συστήματα συσχετίζονται με έθνη, με πολιτιστικές ή θρησκευτικές ομάδες, πράγμα το οποίο αγνοείτε κατά κόρον στη δύση μιας και οι δυτικοί ποτέ δεν συνέδεσαν τα δύο, πέρα από τις σταυροφορίες, με το θρησκευτικό τάγμα πολεμιστών των ιπποτών Τέμπλαρ (ένα τάγμα πολεμιστών μοναχών).
Τα παραδοσιακά συστήματα της Ασίας που ασκούνται σήμερα στην δύση έχουν αυξηθεί καθώς η κουλτούρα της Ασίας επεκτείνεται όλο και περισσότερο. Το πρώτο σύστημα που έφθασε στη δύση μέσω του Μπαρτίτσου (Bartitsu) ήταν το Ζίου Ζίτσου (Ju Jutsu) και το Τζούντο (Judo), μιας και την εποχή εκείνη (1900) δεν είχε γίνει ακόμη ο διαχωρισμός των δύο συστημάτων από τον ιδρυτή του Τζούντο, Τζιγκόρο Κάνο (Jigoro Kano).
Σύγχρονα Ασιατικά συστήματα
Όσο περίεργο και να ακούγεται, ειδικά στους ανθρώπους που δεν γνωρίζουν την ιστορία τους, τα γνωστότερα συστήματα στον δυτικό κόσμο όπως το Αϊκίντο (Aikido), το Καράτε Ντο (Karate do), το Τάε Κβον Ντο (Tae Kwon do), το Μούι Τάι (Muay Thai) και άλλα, μπορεί να έχουν τις ρίζες τους στα παλαιότερα συστήματα, αλλά λόγο των τροποποιήσεων που δέχθηκαν προς τον αθλητισμό είναι όλα σύγχρονα. Το Αϊκίντο (Aikido του Ουέσιμπα) π.χ. ξεκίνησε να αναπτύσσεται το 1920 και δημιουργήθηκε αγωνιστική μορφή το 1967 (Aikido Σόντεν του Τομικι). Το Καράτε Ντο (Karate do) στην σύγχρονη μορφή του π.χ. ξεκίνησε να αναπτύσσεται το 1924 στην Ιαπωνία, κατόπιν πρόσκλησης του Γκίτσιν Φουνακόσι (Gichin Funakoshi) στο Tokyo από το Υπουργείο Παιδείας. Το Ταε Κβον Ντο (Tae Kwon do) στην σύγχρονη μορφή του ξεκίνησε να αναπτύσσεται το 1940 στην Κορέα. Το Μούι Τάι (Muay Thai) στη σύγχρονη μορφή του ξεκίνησε το 1910. Όλα αυτά τα συστήματα και άλλα, έχουν τις ρίζες τους σε παλαιότερα συστήματα και μεταλλάχθηκαν σε αθλητικά (με την εξαίρεση ίσως του Αϊκίντο αν και αυτό έχει και αγωνιστική μορφή στο πρόσωπο του Τομίκι Αϊκίντο). Το μόνο σύστημα που κατατάσσεται κανονικά σε αυτά λόγο άθλησης πριν του 1900 και, είναι ευρέως διαδεδομένο λόγω ολυμπιακών αγώνων, είναι το Τζούντο.
Ο όρος «πολεμικές τέχνες» πρώτο-χρησιμοποιήθηκε στην Ευρώπη περίπου το 1550 μΧ. για να προσδιορίσει Ευρωπαϊκά μαχητικά συστήματα της εποχής του Μεσαίωνα. Τα συστήματα αυτά κωδικοποιήθηκαν και καταγράφηκαν στη διάρκεια του Μεσαίωνα. Τέτοια χειρόγραφα είναι ο «Κώδιξ Wallerstein» και το «Opus». Και τα δύο έργα περιγράφουν ένοπλες και άοπλες μαχητικές τεχνικές, σχεδόν απαράλλακτες με τις αντίστοιχες Ασιατικές. Υπάρχει επίσης Αγγλικό εγχειρίδιο ξιφασκίας του 1639 που χρησιμοποίησε τον όρο «πολεμική τέχνη» συγκεκριμένα σε σχέση με την «Επιστήμη και Τέχνη της ξιφασκίας και σπαθασκίας». Τα προαναφερόμενα έργα αποτελούν την «Ιστορική Ευρωπαϊκή Σπαθασκία» (“Historical European Swordsmanship” ή αλλιώς H.E.S.) που αναφέρεται συγκεκριμένα σε τεχνικές σπαθασκίας. Στην Ευρώπη, ο όρος «Ιστορικές Ευρωπαϊκές Πολεμικές Τέχνες» (“Historical European Martial Arts” ή αλλιώς H.E.M.A.) καλύπτουν την περίοδο μεταξύ 1300 και 1800 μΧ. Και συμπεριλαμβάνουν και το Bartitsu. Ο όρος Δυτικές Πολεμικές Τέχνες (Western Martial Arts, WMA) περιλαμβάνει πλέον μοντέρνες αλλά και παραδοσιακές μαχητικές τέχνες.
Ουσιαστικά, κατά τους αιώνες και σε παγκόσμιο επίπεδο, η ανάπτυξη των πολεμικών τεχνών είναι άρρηκτα δεμένη με την ένοπλη μάχη. Κάποιες από τις πολεμικές τέχνες περιελάμβαναν κονταρομαχίες, όπως το Γάλλο-Ελβετικό Canne de Combat και το Βρετανικό Singlestick.
